Drive kontra The Driver

Nicolas Winding Refn powiedział kiedyś, że każdy jego film jest odniesieniem do czegoś, co w kinie widział lub czego doświadczył przez sztukę. Pełna oryginalność to kłamstwo i jego Drive jest najlepszym na to przykładem.

Jakiś czas temu wpadł mi w ręce Kierowca (The Driver) z 1978 roku, a Isabelle Adjani w obsadzie sprawiła, że po prostu musiałem go obejrzeć. Byłem ciekaw, co ta świetna aktorka miała do pokazania między rolami w Lokatorze Polańskiego i Opętaniu Żuławskiego. Włączyłem odtwarzanie i… Chwila, czy ja już tego gdzieś nie widziałem?

Pojedynek na ulicach

W pierwszych scenach Kierowcy bohater kradnie samochód i rusza w kierunku umówionego miejsca. Spokojnie przejeżdża przez miasto, słuchając muzyki z przenośnego magnetofonu. Pod kasynem odbiera złodziei, którzy właśnie dokonali zuchwałego napadu. Odjeżdżając, dostrzega kobietę, która wkrótce stanie się ważną osobą w jego życiu. Rozpoczyna się długi pościg, podczas którego bohater dowodzi swoich umiejętności, a policja pozostaje bezradna. Samochód użyty w pościgu ląduje w zgniatarce na wysypisku, a złodzieje słyszą kategoryczne: Nie będzie następnego razu, bo się spóźniliście.

Drive rozpoczyna się od słów bohatera, który stanowczo wykłada zasady: złodzieje mają pięć minut na dokonanie napadu, a jeśli się spóźnią, odjedzie bez nich. Od zaprzyjaźnionego mechanika odbiera specjalnie przygotowany samochód i udaje się na miejsce napadu po swoich klientów. Rozpoczyna się długi pościg, w którym bohater dowodzi swoich umiejętności, a policja pozostaje bezradna. Później w długiej sekwencji widzimy bohatera, który – już we własnym samochodzie, przy dźwiękach Nightcall – spokojnie przejeżdża przez miasto. Na parkingu mija kobietę, która wkrótce stanie się ważną osobą w jego życiu.

Między O’Nealem i Goslingiem

Szybko orientujemy się, że bohaterowie obu filmów pozostaną bezimienni. W Kierowcy właściwie nikt nie używa swojego imienia. Bohater Ryana O’Neala to Kowboj, a bohaterka Isabelle Adjani to Player – poznajemy ją w kasynie, a o wysokie stawki gra przez cały film. W Drive bohater Ryana Goslinga również jest bezimienny i czasem tylko przewija się w rozmowach jako kid.

Obu kierowców łączy trzymanie się zasad, bo w przestępczym biznesie tylko one zapewniają przetrwanie. Kowboj nie kieruje się klasyczną moralnością. Niczym prawdziwy rewolwerowiec ze starego westernu ma własny kodeks, który dopuszcza zarówno altruizm, jak i przemoc. Dopiero gdy zmuszą go do tego okoliczności, ostrożny Kowboj zgodzi się przyjąć wyjątkowo ryzykowne zlecenie. Jednak nawet wtedy to on podyktuje warunki.

Drive,Ryan Gosling, Carey Mulligan, Oscar Isaac, Nicolas Winding Refn, samochody, pościg, Walter Hill, Ryan O'Neal, Bruce Dern, Isabelle Adjani, Złota Palma, Kavinsky

Kierowcy są spokojnymi profesjonalistami. Do czasu.

Podobnie bohater Ryana Goslinga decyduje się nagiąć żelazne zasady, ale po to, by bronić ważnych dla siebie osób. Ufa, że brutalni przestępcy dotrzymają umowy, niczym młody i naiwny podrostek (czyli kid). Obaj wydają się stronić od przemocy, ale nie zawahają się użyć broni, gdy nie będzie innego wyboru.

You put this kid behind the wheels, there’s nothing he can’t do

Choć tak wiele w tych filmach podobieństw, to szybko zaczynają pojawiać się różnice. Tropem Kowboja cały czas podąża Detektyw (Bruce Dern) – jeden z tych policyjnych geniuszy, którzy od początku wszystko już wiedzą i muszą jedynie zdobyć dowody. Policjant prowadzi grę z głównym bohaterem, zawsze jest krok za nim, czeka choćby na najdrobniejsze potknięcie. Ten wątek dominuje w fabule i choć kierowcy nie brakuje wrogów, to ten jest zdecydowanie najgroźniejszy.

Tymczasem kierowca z Drive prowadzi podwójną walkę. Piękna Irene (Carey Mulligan) i jej syn Benicio szybko zajmują szczególne miejsce w jego sercu. Gdy z więzienia wychodzi Standard – mąż i ojciec – główny bohater stara się jakoś wpasować w nową sytuację, by nie stracić zupełnie swojego szczęścia. Tę walkę wygrywa częściowo; uznaje pewnie, że lepiej oddać coś, niż stracić wszystko. Niedługo później, gdy rodzinie zaczynają zagrażać bezwzględni przestępcy, kierowca jest jedynym, który może wszystkich ocalić. Również tej walki nie udaje się wygrać bez strat.

W trzecim akcie The Driver i Drive podążają innymi torami, ale przystanki na trasie jakby znów podobne, a nazywają się zemsta i pieniądze. Bohater Kierowcy zostaje wystawiony przez wspólników, z którymi był zmuszony napaść na bank. Ściga go nie tylko Detektyw, ale również żądny zemsty i łupu przestępca Teeth. Ostateczna konfrontacja między wszystkimi stronami konfliktu dowiedzie, że nie każdą walkę można wygrać. Szczególnie gdy nikt nie gra fair.

Po katastrofalnym napadzie kierowca z Drive wchodzi w posiadanie dużej sumy pieniędzy i próbuje oddać je gangsterom, by zapewnić bezpieczeństwo Irene i małemu Benicio. Szybko okazuje się, że takie rozwiązanie nie satysfakcjonuje bandytów – żaden świadek nie może pozostać przy życiu. Akcja rodzi reakcję i wkrótce główny bohater wchodzi w krąg przemocy: zabija i mści się za śmierć innych. Ostateczna konfrontacja dowiedzie, że nie każdą walkę można wygrać, ale czasem wystarczy postąpić właściwie.

Pierwsi na mecie

Gdy zestawi się dwa filmy w ten sposób, to wydają się niemal bliźniacze, ale tak naprawdę trzydzieści lat między premierami robi dużą różnicę w podejściu do scenariusza, budowaniu nastroju, realizacji czy aktorstwie.

Kierowca pokazuje bezwzględną grę, w której mistrzowie swoich profesji ryzykują życie dla honoru i wolności. Czas wypełniają naprawdę długie pościgi i błyskotliwie prowadzona intryga. Drive to historia o miłości, dla której warto zaryzykować życie. Tym filmem Refn pokazuje również, że absolutna oryginalność nie istnieje i istnieć nie musi. Świetny twórca bowiem potrafi opowiedzieć znaną historię w nowy sposób i dzięki temu widzowie zyskują nie jeden, ale dwa znakomite filmy.

Uczucie (1978) kontra uczucie (2011)

Kierowca Waltera Hilla i Drive Nicolasa Windinga Refna to produkcje prawie tak różne, jak podobne. Ale przy tym obie są świetne na swoich własnych prawach. Obie powinniście sami obejrzeć i odpowiedzieć sobie na pytania: Ryan O’Neal czy Ryan Gosling? Isabelle Adjani czy Carey Mulligan? Honor czy miłość? The Driver czy Drive?

Adam Zyskowski

Lubisz ten tekst? Skomentuj i udostępnij 🙂